12 Δεκεμβρίου 2023
Συναισθήματα:Κατανοώντας τη λειτουργία τους.
Ανάγνωση σε 2,5′
Αν θελήσουμε να ορίσουμε τον όρο συναισθήματα, θα καταλήξουμε ότι δεν υπάρχει σαφής ορισμός που να περιλαμβάνει πλήρως την ουσία της λέξης.
Η πιο κοντινή εύστοχη περιγραφή είναι ότι τα συναισθήματα είναι μια έντονη κατάσταση αίσθησης που συνοδεύεται από βιολογικές αντιδράσεις του σώματος.
Ουσιαστικά, τα συναισθήματα μας υπηρετούν το σκοπό του να μας μεταφέρουν μηνύματα για τυχόν ανάγκες που έχουμε και να μας δημιουργήσουν το κίνητρο για δράση. Φυσικά, είναι ο τρόπος μας για να μένουμε ζωντανοί. Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που εξυπηρετεί τη σωματική μας ακεραιότητα αλλά και η αγάπη αντίστοιχα εξυπηρετεί την “ψυχολογική” μας ακεραιότητα και την ανάγκη μας για σύνδεση, αποδοχή και φροντίδα.
Τα συναισθήματα που βιώνουμε καθημερινά και καταγράφονται στο νευρικό μας σύστημα, επειδή αλλάζουν τη δομή του, μας βοηθούν να μεγαλώσουμε και να ωριμάσουμε. Επίσης, οποιοδήποτε μάθημα εμπλέκει συναισθήματα είναι πιο εύκολο να αφομοιωθεί και ν ’ανακαλεστεί από τη μνήμη μας. Γι’ αυτό το λόγο και ένα βιωματικό σεμινάριο είναι πιο αποτελεσματικό στη γνώση απ’ ότι ένα θεωρητικό γεμάτο διαλέξεις και σημειώσεις.
Τα συναισθήματα πηγάζουν από τις αντιλήψεις μας, οι οποίες έχουν σχηματιστεί από τις σκέψεις μας που με τη σειρά τους έχουν δημιουργηθεί επηρεασμένες από το σύστημα πεποιθήσεων μας σε συνδυασμό με το νόημα που έχουμε δώσει στις παλαιότερες εμπειρίες μας. Γι’αυτο το λόγο δεν αντιδρούμε το ίδιο βλέποντας ένα κορδόνι παπουτσιών στο πάτωμα και στη θέα ενός φιδιού.
Η μεγαλύτερη αλήθεια για τον μηχανισμό των συναισθημάτων που μπορεί να μας αλλάξει όλη την κοσμοθεωρία είναι ότι όταν επιτρέψεις στον εαυτό σου να βιώσει ένα συναίσθημα τότε εκείνο αρχίζει σιγά σιγά να χάνει την ένταση του. Αυτό συμβαίνει, γιατί παραλληλίζοντας το συναίσθημα με το μήνυμα, καταλαβαίνουμε ότι μόλις το μήνυμα ληφθεί στον παραλήπτη αποφασίζει εκείνος, με συνειδητή απόφαση τι θα κάνει με αυτό. Η απόφαση παίρνεται από τον προμετωπιαίο λοβό για το ποια θα είναι η αντίδραση στο συναίσθημα.
Η νευρολογική βάση των συναισθημάτων
Πολλές αντιδράσεις στα συναισθήματα μας είναι αυτόματες και σχεδόν ίδιες σε κάθε άνθρωπο όπως πχ, το να αισθανθούμε φόβο και να σταματήσουμε στην άκρη του γκρεμού. Κάποιες, όμως είναι και τελείως υποκειμενικές, και σχηματίζονται από τις παλαιότερες, προσωπικές μας εμπειρίες και τις συσχετίσεις που κάνουμε με το παρελθόν πχ, κάποιος μπορεί να σιχαίνεται τα κεράσια επειδή μικρός είχε πάθει τροφική δηλητηρίαση. Όλη αυτή η διαδικασία γίνεται αυτόματα οπότε δεν την σκεφτόμαστε συνειδητά σε κάθε μας βήμα.
Όσο πιο συχνά βιώνουμε μια εμπειρία, τόσο πιο πολύ νιώθουμε ένα συναίσθημα άρα τόσο δυνατές γίνονται οι νευρικές συσχετίσεις στον εγκέφαλο μας. Αυτό μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε προς όφελος μας με τον εξής τρόπο: κάθε φορά που νιώθουμε άγχος, αναπνέουμε βαθιά και ηρεμούμε το σώμα μας οπότε βγαίνουμε από την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.
Αναγνωρίζοντας τα συναισθήματα
Πολλοί άνθρωποι λόγω καταπιεσμένων συναισθημάτων από την παιδική τους ηλικία δυσκολεύονται ν ’αναγνωρίσουν τα τωρινά τους συναισθήματα πχ, μπορεί να νιώθουν
θλίψη και άγχος ταυτόχρονα χωρίς να μπορούν να καταλάβουν τον πραγματικό συναίσθημα και να το ξεχωρίσουν.Επίσης.λόγω των προηγούμενων εμπειριών μας αντιδρούμε διαφορετικά στο συναίσθημα πχ, κάποιος που έχει άγχος μπορεί να κλαίει, να φωνάζει ή να θέλει να τρώει συνέχεια.
Τα 4 πιο βασικά συναισθήματα που βιώνουμε στη ζωή μας είναι:
- Χαρά, που περιλαμβάνει αγάπη, ειρήνη και αρμονία.
- Φόβος, που είναι αντίδραση στην απειλή, άγχος όταν ο φόβος είναι παράλογος ή γενικευμένος, ανησυχία για μια απειλή που περιμένεις, η αίσθηση ότι είσαι αβοήθητος. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, όταν αισθανθούν φόβο, τον μετατρέπουν σε θυμό σαν μηχανισμό άμυνας.
- Λύπη, ως αντίδραση στην απώλεια και την απογοήτευση και αυτό επίσης συμπεριλαμβάνει το πένθος και την μοναξιά.
- Θυμός, που είναι αντίδραση στην απειλή και συμπεριλαμβάνει οργή, ευερεθιστότητα, εκνευρισμό. Όταν ο θυμός δεν ακουστεί μετατρέπεται σε κατάθλιψη ή μούδιασμα.
Η ενοχή, η ντροπή και η ζήλια είναι δευτερεύοντα συναισθήματα γιατί προέρχονται ως αντίδραση της απώλειας εκτίμησης.
Το πιο σημαντικό με τα θέμα των συναισθημάτων είναι ότι πρέπει ν ’ακουστούν και να συνειδητοποιηθούν από τον ίδιο τον άνθρωπο που τα βιώνει. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται η ένταση τους και ο άνθρωπος αποκτά την συνείδηση να επιλέξει ο ίδιος την αντίδραση του σε αυτά. Όταν φοβόμαστε τα συναισθήματα μας, τα αποσιωπούμε είτε σε εξαρτήσεις όπως ναρκωτικά, αλκοόλ, τζόγος, ακατάσχετα ψώνια, διατροφικές διαταραχές ή χρησιμοποιούμε την απώθηση ως μηχανισμό άμυνας και τα “κρατάμε” ως απωθημένα με αποτέλεσμα να μας κουράζουν και να μας αρρωσταίνουν. ‘Έτσι, αντί να λύσουμε το πρόβλημα παγιδευόμαστε στα δευτερεύοντα συναισθήματα κατηγορώντας τους άλλους ή τον ίδιο μας τον εαυτό.
Επομένως οι λέξεις-κλειδιά για τα συναισθήματα είναι αναγνώριση και αποδοχή.