26 Φεβρουαρίου 2024
Πώς επιδρούν οι φωνές στο παιδί
Ανάγνωση σε 3’
Αν φωνάξεις σε ένα παιδί την ώρα που κάνει ποδήλατο γρήγορα και επιταχύνει και μπροστά του βρίσκεται ένα χαντάκι, είναι σωτήριο για το ίδιο το παιδί. Τι γίνεται όμως αν του φωνάζεις καθημερινά για τα μαθήματα, για τα ρούχα του, για τη συμπεριφορά του ή για να θέσεις τα όριά σου ως γονιός;
Εκεί τα πράγματα αλλάζουν. Χρησιμοποιώντας τον όρο φωνές εννοούμε την ένταση της φωνής καθώς το περιεχόμενο και τη σημασία των λέξεων, γιατί, πχ, κάποιος μπορεί να φωνάζει δυνατά, ή μπορεί πιο χαμηλόφωνα να λέει κάτι το οποίο προσβάλλει τον άλλο, τον μειώνει και τον πληγώνει. Ένας γονιός για παράδειγμα, μπορεί να βάζει επιζήμιες για το παιδί ταμπέλες με πιο χαμηλής έντασης φωνή, πχ, είσαι τεμπέλης ή είσαι χαζή που δεν έγραψες καλά στο διαγώνισμα, ή ακόμα και να συγκρίνει ένα παιδί με ένα άλλο.
Οι βιολογικές παρενέργειες των φωνών
Νευροεπιστήμονες έχουν κάνει πληθώρα ερευνών σχετικά με την επίδραση των φωνών. Καταρχάς, μόλις τα παιδιά, και γενικά όλοι οι άνθρωποι, λάβουμε το μήνυμα ότι κάποιος μας φωνάζει, απευθείας ο οργανισμός μας μπαίνει σε κατάσταση μάχης, φυγής ή παγώματος.
Η αμυγδαλή του εγκεφάλου, που σχετίζεται με τις ενστικτώδεις αντιδράσεις μας, αντιδρά στα αρνητικά συναισθήματα και ο προμετωπιαίος λοβός που διαχωρίζει τα συναισθήματά μας, χάνει την ικανότητα να το κάνει. Μεταφερόμαστε σε κατάσταση διέγερσης και αυξάνονται η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη στο σώμα μας για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την απειλή.
Σε όποια κατάσταση και να μπει το παιδί όταν του φωνάζουμε, μάχης, φυγής ή παγώματος, οι συνέπειες των φωνών είναι αρνητικές.
Οι ψυχολογικές παρενέργειες των φωνών
Πρώτα απ’όλα, οι φωνές δεν διορθώνουν την συμπεριφορά που θέλουμε ν΄αλλάξουμε. Ίσα ίσα την ενισχύουν και την χειροτερεύουν. Σε έρευνα των πανεπιστήμιων του Michigan και του Pittsburg, τα παιδιά που εκτίθενται σε περιβάλλον με φωνές είναι πολύ πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη, αδιαφορία για το σχολείο, παραβατική συμπεριφορά, εκρήξεις θυμού, αγχώδεις διαταραχές.
Επίσης, φωνάζοντας στο παιδί καθημερινά και συστηματικά, αυτομάτως χαλάει η σχέση γονιού-παιδιού. Σταματάει να κυριαρχεί ο σεβασμός και το παιδί χάνει την εμπιστοσύνη του. Έτσι, απομακρύνεται, με κίνδυνο να χαθεί κάθε επικοινωνία. Το μοναδικό μας όπλο γαι τη σωστή διαπαιδαγώγηση είναι η σχέση μας με το παιδί, οπότε καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικό είναι να τη διατηρήσουμε υγιή και ζωντανή.
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που τίθεται είναι η αυτοπεποίθηση του παιδιού που καταρρακώνεται. Αυτό είναι κάτι που το ζορίζει στις σχολικές επιδόσεις, στις διαπροσωπικές του σχέσεις, στις κοινωνικές του συναναστροφές και το καθιστά και εύκολο θύμα bullying. Ειδικά αν οι φωνές συνοδεύονται από αρνητικές ταμπέλες και χαρακτηρισμούς.
Το παιδί, αν τελικά συνεργαστεί με αυτό που του έχουμε ζητήσει με φωνές, θα το κάνει, όχι επειδή θέλει, αλλά από φόβο. Το κίνητρο αυτό, εκτός του ότι είναι λάθος, είναι και παροδικό γιατί στην πορεία, το παιδί θα θελήσει να εκδικηθεί και θα κάνει το αντίθετο.
Τέλος, με το να φωνάζουμε στο παιδί, του δίνουμε ως πρότυπο τη λάθος συμπεριφορά. Είναι πιθανό στη συνέχεια να διαιωνίσει αυτή τη συμπεριφορά στον/ην μελλοντικό/ή σύντροφο, στους φίλους, στο δρόμο, στα παιδιά του. Επιπροσθέτως, το παιδί αποκτά ανθεκτικότητα στις φωνές και στη βία, με αποτέλεσμα να μην το απασχολεί όταν συμβαίνει αυτό γύρω του και να το αφήνει απαθή.
Γιατί δυσκολευόμαστε να σταματήσουμε να φωνάζουμε;
Γιατί, κατά πάσα πιθανότητα το μάθαμε και εμείς από κάπου. Οι παππούδες και οι γονείς μας ίσως κάπως έτσι μεγάλωσαν. Παλαιότερα, ήταν αρκετά σύνηθες να συμβαίνει αυτό και δεν υπήρχαν έρευνες να μας καταδείξουν ότι αυτός είναι ο λάθος τρόπος. Όσοι άνθρωποι μεγάλωσαν σε αυστηρά περιβάλλοντα, αναπαρήγαγαν τέτοιου είδους συμπεριφορές και στα παιδιά τους.
Με γνώση και πρόθεση, μπορούμε να σπάσουμε τον κύκλο των φωνών και να εισάγουμε την ηρεμία και την ησυχία στη ζωή μας. Ακόμα και αν φωνάζουμε στα παιδιά μας, τώρα είναι η ώρα να κάνουμε στροφή. Τίποτα δεν είναι μη αναστρέψιμο κσι ανεπανόρθωτο. Όλα διορθώνονται με θέληση, συνέπεια και τα σωστά εργαλεία.