12 Δεκεμβρίου 2023
Όχι στην ανταμοιβή των παιδιών [όχι στο: ‘αν κάνεις αυτό, θα σου δώσω κάτι’]
Ανάγνωση σε 2′
Πόσες φορές δεν έχουμε υποσχεθεί κάτι στα παιδιά μας με τον όρο να συμπεριφερθούν με τον τρόπο που θέλουμε σε μία περίσταση!
Για παράδειγμα:
- Αν είσαι ήσυχος, θα πάμε στην παιδική χαρά.
- Αν με βοηθήσεις με τα πιάτα, θα σου δώσω λίγη σοκολάτα.
- Πάρε καλούς βαθμούς και θα σου πάρω το παιχνίδι που θες.
Μπορεί να ακούγεται λογική και δίκαιη μία τέτοια προτροπή. Ποιό είναι όμως εδώ το πρόβλημα;
Όταν προσφέρουμε κάτι στα παιδιά μας προκειμένου να κάνουν κάτι που θέλουμε, εστιάζουμε την προσοχή τους αποκλειστικά και μόνο στο τί θα κερδίσουν.
Σύντομα, αρχίζουν να σκέφτοναι, ‘για ποιό λόγο να κάνω κάτι αν δεν κερδίσω από αυτό;‘ Η έμφαση τοποθετείται σταθερά στο ‘τί θα κερδίσω εγώ από αυτό‘ σε τέτοιο σημείο που πλέον ξεμένουμε από ικανοποιητικές ανταμοιβές.
Δυστυχώς, δεν υπάρχει καμία ανταμοιβή που να ικανοποιεί πλήρως. Τη μία στιγμή, τη στιγμή της ανταμοιβής, το παιδί μπορεί να νιώσει καλά που συνεισέφερε. Την επόμενη στιγμή τί γίνεται όμως; Εγκρίνουν ακόμα τη συμπεριφορά του η μαμά και ο μπαμπάς;
Αν κάποια στιγμή παραλείψουμε να ανταμείψουμε το παιδί για κάτι καλό που έκανε, το παιδί θα νιώσει ότι αυτό που έκανε, το έκανε τσάμπα.
Τα παιδιά θέλουν να είναι καλά
Τα παιδιά δεν χρειάζονται ανταμοιβές για να είναι καλά και συνεργάσιμα. Θέλουν να είναι καλά. Θέλουν να συνεισφέρουν και να νιώθουν χρήσιμα στην οικογένεια και στην κοινωνία που ζουν.
Είναι ικανοποιητικό να προσφέρεις και να έχεις μία αίσθηση συνεισφοράς και συμμετοχής, κάτι που στερούμε στα παιδιά μας όταν τα ανταμοίβουμε για το κάθετί. Με το να τα ανταμοίβουμε, στην πραγματικότητα αρνούμαστε στα παιδιά μας τις βασικές ικανοποιήσεις της ζωής.
Η ανταμοιβή, είναι η άλλη όψη της τιμωρίας και έχει παρόμοιες αρνητικές επιπτώσεις.
Αντί της ανταμοιβής
Υπάρχουν άλλοι, καλύτεροι τρόποι να παροτρύνουμε τα παιδιά μας να συμπεριφέρονται σωστά. Όχι να τα αναγκάσουμε να συμπεριφέρονται σωστά – γιατί αυτό δεν γίνεται – αλλά να τα επηρεάσουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να θέλουν να συμπεριφέρονται σωστά.
- Ένας από αυτούς είναι η επιβράβευση των παιδιών, όχι πριν, αλλά μετά από μία καλή τους πράξη. Ένα παιχνιδάκι, ένα σοκολατάκι, ένα πακέτο αυτοκόλλητα, αφότου έχουν κάνει κάτι που αξίζει επιβράβευση.
- Ένας άλλος είναι να παρατηρούμε τις στιγμές που συμπεριφέρονται καλά – όχι μόνο αυτές που συμπεριφέρονται άσχημα – και να τις επισημαίνουμε. Αυτό κάνει τα παιδιά να θέλουν να επαναλάβουν την καλή συμπεριφορά αρκεί να ακούσουν και λίγα καλά λόγια.
- Επιπλέον, μπορούμε να αναφέρουμε στα παιδιά με ποιό τρόπο μία καλή τους πράξη επέδρασε σε κάποιον άλλο. Για παράδειγμα: ‘κοίτα πόσο χάρηκε ο φίλος σου που του έδωσες να δει το παιχνίδι σου.’
- Τέλος, μπορούμε μέσα από παιχνίδια ρόλων, να περάσουμε στα παιδιά μηνύματα για το πώς να συμπεριφέρονται σωστά σε πολλές διαφορετικές περιστάσεις, όπως για παράδειγμα σε έναν δημόσιο χώρο, ή όταν ένα παιδάκι τα κοροϊδεύει ή χτυπάει, ακόμα και όταν βιαζόμαστε για να πάμε κάπου και πρέπει να κάνουμε γρήγορα.
Το σίγουρο είναι ότι δεν χρειαζόμαστε την ανταμοιβή για να κάνουμε τα παιδιά μας να συμπεριφέρονται σωστά. Εκτός του ότι είναι μία προβληματική μέθοδος διαπαιδαγώγησης, υπάρχουν πολλοί άλλοι τρόποι να το κάνουμε πιο αποτελεσματικά και με μεγαλύτερο σεβασμό και πίστη στη θέληση των παιδιών μας να είναι συνεργάσιμα και χρήσιμα στους ανθρώπους γύρω τους.