5 Ιουνίου 2024
Όταν το έφηβο παιδί μου ξεσπάει με θυμό
Ανάγνωση σε 3′
Η εφηβεία είναι μια περίοδος αλλαγών, σωματικών και ψυχολογικών, στη ζωή του παιδιού και κατ’επέκταση και στη ζωή των γονιών. Είναι μια φάση της οικογένειας που έχει ιδιαίτερες προκλήσεις καθημερινά.
Οι γονείς βγαίνουν από το μοτίβο των συγκεκριμένων συμπεριφορών που αντιμετώπιζαν με το παιδί τους και καλούνται να δοκιμάσουν κάτι καινούργιο. Φυσικά, το να χτίσουμε μία σωστή σχέση με το παιδί που στηρίζεται στην εμπιστοσύνη, στη σύνδεση και στο σεβασμό από μικρή ηλικία, είναι ένα σημαντικότατο προνόμιο για την περίοδο της εφηβείας.
Ένα από τα συνήθη χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι τα νεύρα και ο θυμός. Ο έφηβος καλείται να αντιμετωπίσει σωματικές αλλαγές, σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες προτεραιότητές του που είναι η εδραίωση της ανεξαρτησίας του, οι κοινωνικές του σχέσεις, οι ρομαντικές του σχέσεις, η αμφισβήτηση της αυθεντίας των γονιών, η στροφή προς τους συνομήλικους, καθώς και οι σχολικές του επιδόσεις. Όλα τα προηγούμενα μαζί με τη συναισθηματική ανωριμότητα και τη ριψοκινδυνότητα προκαλούν εκρήξεις θυμού, λίγο διαφορετικές από τις εκρήξεις θυμού που είχαμε συνηθίσει στην παιδική ηλικία και για το λόγο αυτό χρήζουν και διαφορετικής αντιμετώπισης.
Κατά τη διάρκεια της έντασης...
Μια πρώτη και σημαντικότατη διαφορά με την παιδική ηλικία, είναι ότι ενώ στην παιδική ηλικία συνίσταται να μην αφήνουμε το παιδί μόνο του όταν είναι θυμωμένο, γιατί ως μικρό παιδί δεν ξέρει τι να κάνει με το θυμό του και αισθάνεται εγκατάλειψη, στην εφηβεία είναι προτιμότερο να αφήνουμε τον έφηβο να ηρεμήσει και στην συνέχεια να μιλήσουμε μαζί του. Μια φράση όπως “Βλέπω πόσο έχεις θυμώσει, θα το συζητήσουμε μετά” αρκεί για να αφήσει τον έφηβο να καταλαγιάσει το θυμό του. Φυσικά, αν κατά τη διάρκεια του θυμού μάς χτυπάει ή μάς σπρώχνει, δεν το επιτρέπουμε και φεύγουμε από το χώρο του λέγοντας. “Καταλαβαίνω ότι έχεις θυμώσει πολύ. Και δεν χτυπάμε. Τα χτυπήματα πονάνε και πληγώνουν. Θα τα πούμε λίγο αργότερα. Θα βρούμε τη λύση μαζί.” Επίσης, οι έφηβοι έχουν μια τάση να γίνονται εκπληκτικά “κακοί.” Αυτό το κάνουν είτε χρησιμοποιώντας άσχημες λέξεις ή λέγοντας πράγματα που προσβάλλουν. Γενικά, από έναν έφηβο μπορούμε να ακούσουμε απίστευτες κουβέντες. Όσο πιο κακές είναι αυτές οι φράσεις, τόσο πιο θυμωμένος είναι ο έφηβος. Αυτό που πρέπει να κάνουμε, είναι, σε καμία περίπτωση να μην πάρουμε προσωπικά αυτές τις κουβέντες. Για να βοηθηθούμε σε αυτό, μπορούμε να επαναλαμβάνουμε από μέσα μας “Μην το παίρνεις προσωπικά.” “Είναι μια φάση και θα περάσει.” “Δεν τα εννοεί αυτά που λέει.” Και στη συνέχεια, αφού πρώτα έχουμε ηρεμήσει εμείς, να πούμε στο παιδί μας “Άουτς!! Αυτό πόνεσε πολύ! Λες κάποιες άσχημες λέξεις που δε μπορώ να ακούσω αγάπη μου, πάρε το χρόνο σου και θα μιλήσουμε αργότερα” και τίποτα άλλο. Με ηρεμία, και χωρίς να δίνουμε συνέχεια στη λεκτική επίθεση.
Στη συνέχεια....
Αφού έχουμε αφήσει τον έφηβο να ηρεμήσει και έχουμε διασφαλίσει και τη δική μας ηρεμία, πρέπει να τον πλησιάσουμε και να συζητήσουμε το συμβάν και πιθανόν να μάθουμε και το λόγο που δημιουργήθηκε αυτό το ξέσπασμα. Ο θυμός πρέπει πάντα να ακούγεται, ανεξαρτήτως ηλικίας, για να μην κλιμακώνεται και προκαλεί δυσάρεστες συμπεριφορές. Βάζοντας πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μας το γεγονός ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον έφηβο ή να πάρουμε την ευθύνη για εκείνον/η, οπλιζόμαστε με υπομονή και ξεκινάμε τη συζήτηση. Θυμόμαστε να μην κάνουμε κριτική σε ό,τι και αν ακούσουμε, και παραμένουμε ψύχραιμοι δείχνοντας περιέργεια, ακόμα και αν ακούσουμε ανεπίτρεπτα πράγματα. Αρωγός μας σε αυτή την προσπάθεια είναι η ενσυναίσθηση και η ενεργητική ακρόαση. Με αυτές τις τεχνικές, προσπαθούμε να βοηθήσουμε το παιδί να διαχειριστεί ό,τι το έφερε σε αυτή την κατάσταση, να νιώσει τα δύσκολα συναισθήματα που προσπαθεί να αποφύγει να νιώσει χρησιμοποιώντας τον θυμό σαν ασπίδα – μια απογοήτευση, μια ματαίωση, ένα έντονο άγχος, και ακόμα και να κλάψει. Αν δεν γίνει αυτό, ακόμα και να σπάσει κάπως η φωνή του καθώς μάς μιλάει, είναι μία ένδειξη ότι νιώθει τα δύσκολα συναισθήματα που έχει συσσωρεύσει και τα επεξεργάζεται με τη βοήθειά μας.
Ενδεικτικά:
“Πω πω, πρέπει να ήταν πολύ δύσκολο για σένα να δεις πως όλοι σου οι φίλοι είχαν πάει στην πλατεία και εσένα δεν σε κάλεσε κανείς.”
“Πρέπει να ζορίστηκες πολύ όταν είδες τη Μαρία να φιλάει το Γιώργο. Σου άρεσε αυτό το κορίτσι πάρα πολύ.”
“Ακούγεται αγχωτικό να πρέπει κάθε μέρα να φοράς καινούργια ρούχα στο σχολείο γιατί αλλιώς σε κοροϊδεύουν οι φίλες σου.”
“Αλήθεια; Για πες μου περισσότερα.”
Επομένως, “απαντάμε” στο θυμό του παιδιού μας ακούγοντάς το και δείχνοντας κατανόηση. Αν αντιδράσουμε στο θυμό με θυμό, το παιδί θα κλειστεί και δε θα μάθουμε ποτέ τί βρίσκεται πίσω από το θυμό, ούτε θα καταφέρουμε να έρθουμε πιο κοντά στο παιδί μας. Αντιθέτως, η κατάσταση θα κλιμακωθεί, θα απομακρυνθούμε ακόμα περισσότερο και θα έχουμε τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που θέλουμε. Σε κάθε ηλικία και ειδικά στην εφηβεία, το μοναδικό μας όπλο για όλες τις αναποδιές, είναι η σχέση μας με το παιδί.