23 Ιανουαρίου 2024
Η μετάβαση από τη συμβατική στη θετική διαπαιδαγώγηση
ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΕ 4′
Αν περιμένετε το πρώτο σας παιδί ή το μωράκι σας είναι μόνο μερικών μηνών, υπέροχα! Είστε ακόμα στην αρχή, και όλη η τρυφερή γονική ζωή σας είναι μπροστά σας.
Αν όμως το παιδί σας είναι μεγαλύτερο, δηλαδή προσχολικής/σχολικής ηλικίας ή ακόμα και στην εφηβεία, και μέχρι τώρα χρησιμοποιούσατε συμβατικές μεθόδους διαπαιδαγώγησης, η μετάβαση στην θετική μπορεί να σας φανεί αληθινή πρόκληση. Και αυτό γιατί:
1. Όσο μεγαλύτερο είναι ένα παιδί, τόσο πιο διαμορφωμένο είναι το μυαλουδάκι του και οι απόψεις του για τη ζωή. Έχει ‘μάθει’ σε έναν τρόπο επικοινωνίας μαζί σας και χρειάζεται χρόνο για να πειστεί για την αλλαγή στις προθέσεις σας. Αν, με άλλα λόγια, μέχρι τώρα χρησιμοποιούσατε την τιμωρία ως συνέπεια για κακή συμπεριφορά, ή φωνάζατε για να γίνει το οτιδήποτε, και ξαφνικά αποφασίσετε να αλλάξετε τη συμπεριφορά σας απέναντί του, μπορεί να σάς αντιμετωπίσει με καχυποψία στην αρχή, σαν να προσπαθείτε να καταφέρετε κάτι εις βάρος του. Το αντίθετο ισχύει όμως. Τώρα δεν σκέφτεστε μόνο το δικό του συμφέρον, όπως εξάλλου κάνατε και πριν, αλλά έχετε και τον τρόπο να το κάνετε πραγματικότητα, χωρίς περιττή αντιπαράθεση και κόντρα στη σχέση σας. Και αυτό είναι κάτι που αργά ή γρήγορα θα καταλάβει και το ίδιο το παιδί.
2. Στο μεταξύ, να είστε προετοιμασμένοι για μία ελαφρά επιδείνωση της συμπεριφοράς του. Μπορεί να απογοητευτείτε όταν βρεθείτε αντιμέτωποι με αυτή, αλλά μη χάνετε το κουράγιο σας. Είναι προσωρινή. Ο λόγος είναι ότι το παιδί μπορεί να έχει κάποια ανεπεξέργαστα συναισθήματα που πιθανότατα να έχει καταχωνιάσει βαθιά μέσα του όλο αυτό τον καιρό προκειμένου να προχωρήσει μπροστά, και που μέχρι τώρα απέφευγε να τα φέρει στην επιφάνεια επειδή είναι εξαιρετικά επώδυνα. Αν ξαφνικά αλλάξετε τη στάση σας και νιώσει ασφάλεια να τα εκφράσει, μπορεί αυτό να μεταφραστεί σε έναν χείμαρρο έντονων αντιδράσεων, όπως, ανεξέλεγκτος θυμός, παράπονο, κλάμα, κτλ. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό, και μάλιστα, επιθυμητό. Όταν καταφέρει να επεξεργαστεί όλα αυτά τα δύσκολα συναισθήματα, κάποια από τα οποία μπορεί να είναι αρκετά παλιά, θα νιώσει πολύ καλύτερα, και αυτό οδηγεί χωρίς αμφιβολία σε καλύτερη συμπεριφορά, λιγότερη αντιπαράθεση μαζί σας και σε μία πρωτόγνωρη πρόθεση να ακολουθήσει την καθοδήγησή σας.
Με τι μοιάζει όμως αυτή η μετάβαση; Πώς ακριβώς γίνεται;
Ας δούμε συνοπτικά τους 3 πυλώνες που την συνθέτουν:
1. Ελέγχουμε τις αντιδράσεις μας
Τώρα, αντί να φωνάζουμε για να γίνει κάτι, όταν θυμώνουμε, φροντίζουμε να ελέγχουμε τις αντιδράσεις μας απέναντι στο παιδί, προκειμένου να μην κάνουμε ή να μην πούμε κάτι που θα το μετανιώσουμε. (ή αν φωνάξουμε, λέμε συγγνώμη στο παιδί, με την πρώτη ευκαιρία, γιατί άνθρωποι είμαστε και θα συμβεί. Κανενός όμως δεν του αξίζει να του φωνάζουν). Έτσι, διατηρώντας την ψυχραιμία μας στις δύσκολες στιγμές, εκτός του ότι βοηθάμε το παιδί να ηρεμήσει και εξασφαλίζουμε ότι η κατάσταση δε θα ξεφύγει εκτός ελέγχου, παραδειγματίζουμε και στο παιδί μας τον αυτοέλεγχο. Αντίθετα, οι φωνές μαθαίνουν στο παιδί ότι οι συγκρούσεις λύνονται με φωνές.
2. Αποδεχόμαστε όλα τα συναισθήματα του παιδιού
Τώρα, αντί να τα φοβόμαστε και να τα ακυρώνουμε, αποδεχόμαστε όλα τα συναισθήματα του παιδιού μας, ακόμα και τα πιο δύσκολα. Όταν εκείνο θυμώνει, ή κλαίει, ή ζορίζεται με οποιονδήποτε τρόπο, μένουμε κοντά στο παιδί μας και προσπαθούμε να δούμε τα πράγματα από τη δική του πλευρά. Προσπαθούμε να μην πάρουμε τις αντιδράσεις του προσωπικά. Του μιλάμε με ενσυναίσθηση, δείχνοντάς του ότι το καταλαβαίνουμε. Το βοηθάμε να ηρεμήσει και να νιώσει άνετα να εκφράσει ακόμα και τα πιο δύσκολα συναισθήματά του. Όταν αυτά έχουν την ευκαιρία να εκφραστούν, εξανεμίζονται. Τώρα, μπορεί το παιδί να προχωρήσει μπροστά χωρίς περιττά βάρη.
3. Καθοδηγούμε το παιδί βοηθώντας το να είναι ο καλύτερος εαυτός του
Εφόσον έχουμε συνδεθεί με το παιδί και είναι ήρεμο και έτοιμο να μάς ακούσει, τού λέμε ποια είναι η σωστή συμπεριφορά σε κάθε περίσταση, χωρίς να το κατηγορούμε, χωρίς να του βάζουμε ταμπέλες και χωρίς να το προσβάλλουμε. Για παράδειγμα:
‘Πω πω! Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θύμωσες απίστευτα με τον αδερφό σου για να του πεις τέτοιο πράγμα! Αγάπη μου, βλέπω πόσο πολύ αναστατώθηκες, αλλά δεν είναι ποτέ εντάξει να φωνάζουμε στους άλλους. Μπορείς να του πεις αυτό που θες, χωρίς να του επιτίθεσαι.’
Τί μπορούμε να περιμένουμε από τη θετική διαπαιδαγώγηση
Με τον καιρό, η συναναστροφή με το παιδί μας θα γίνεται ολοένα και πιο εύκολη, καθώς το παιδί μας μεγαλώνει. Και αυτό γιατί θα έχουμε καταφέρει να αναπτύξουμε μαζί του μία σχέση αμοιβαίου σεβασμού όπου γονιός και παιδί σέβονται τις ανάγκες ο ένας του άλλου, και όπου το παιδί έχει αποκτήσει την αυτονομία του και δεν μάς χρειάζεται πια για το παραμικρό. Έτσι τα πράγματα είναι πιο εύκολα και για τις δύο πλευρές. Με λιγότερα δράματα, συγκρούσεις και ανεπιθύμητη συμπεριφορά.
Η θετική διαπαιδαγώγηση, σύμφωνα με έρευνες:
- Διαμορφώνει ένα κλίμα αμοιβαίου σεβασμού στην οικογένεια.
- Δίνει στα παιδιά το εσωτερικό κίνητρο για να ακολουθούν την καθοδήγηση των γονιών τους.
- Τα παιδιά τα πάνε καλύτερα στο σχολείο, έχουν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς και καλύτερη συναισθηματική υγεία μεγαλώνοντας.
- Ενισχύει την αυτοπεποίθηση των παιδιών, καλλιεργεί την αυτονομία τους και τα προετοιμάζει κατάλληλα για την εφηβεία και την ενήλικη ζωή.
- Βοηθάει τους γονείς να είναι πιο ευαίσθητοι και υποστηρικτικοί για τα παιδιά τους, πιο ήρεμοι και πιο χαρούμενοι στον γονικό τους ρόλο.
Η μετάβαση προϋποθέτει να φροντίζουμε τον εαυτό μας
Η μετάβαση στη θετική διαπαιδαγώγηση είναι πολύ δύσκολη αν εμείς ως γονείς δεν νιώθουμε καλά. Δεν μπορούμε να είμαστε υπομονετικοί και συναισθηματικά γενναιόδωροι όταν είμαστε ζορισμένοι και κουρασμένοι, σωματικά και ψυχολογικά. Γι’αυτό, πρέπει να βάλουμε τη δική μας ευημερία σε πρώτη προτεραιότητα, και αυτό είναι πολύ δύσκολο όταν έχουμε παιδιά.
Αν νιώθετε τύψεις για το παρελθόν
Αν το παιδί σας είναι μεγαλύτερο και νιώθετε τύψεις για όλες τις φορές που η αντιμετώπισή σας ήταν πιο τιμωρητική, αυτές δεν σάς βοηθούν πουθενά. Ό,τι έγινε, είναι στο παρελθόν, και εσείς κάνατε ό,τι καλύτερο μπορούσατε με τα μέσα που είχατε. Το γεγονός και μόνο ότι τώρα σκέφτεστε μία αλλαγή στη στάση σας, σημαίνει ότι είστε στο σωστό δρόμο, και με την απαραίτητη αφοσίωση θα τα καταφέρετε να αντιστρέψετε τα πράγματα πολύ γρήγορα.