Γιατί είναι ΟΚ τα παιδιά να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη… και τι πραγματικά συμβαίνει όταν ανακαλύψουν την αλήθεια

Ο ενθουσιασμός του επερχόμενου ταξιδιού του κάτω από την καμινάδα μου με έκανε να αισθάνομαι εκστατικά – τόσο πολύ ώστε να μείνω όλη τη νύχτα περιμένοντας την άφιξή του. Σηκώθηκα από το κρεβάτι τόσες πολλές φορές που οι γονείς μου με έβαλαν τελικά στο κρεβάτι τους για να με αποτρέψουν από το να πάω κάτω για να δω αν “Αυτός” είχε έρθει ακόμα. Το γεγονός ότι ήταν σε θέση να βρουν μια στιγμή να τοποθετήσουν τα δώρα τους κάτω από το δέντρο μας χωρίς να το καταλάβω, δεν ήταν τίποτα λιγότερο από ένα Χριστουγεννιάτικο θαύμα.

Εγώ, φυσικά, δεν διαπίστωσα την ανησυχία τους μέσα στην τόση χαρά μου. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι κάποιος άλλος εκτός από τον Άγιο Βασίλη έβαζε τα δώρα κάτω από το δέντρο μας κάθε χρόνο ή ότι δεν ήταν αυτός που έτρωγε τα μπισκότα και το γάλα που έβαζα δίπλα στο δέντρο για αυτόν. Δεν θα συνειδητοποιήσω μέχρι λίγα χρόνια αργότερα ότι οι γονείς μου ήταν αυτοί που βρίσκονταν πίσω από το Χριστουγεννιάτικο θαύμα μου. Ήταν σε θέση να διατηρήσουν το μύθο του Αη Βασίλη για εννέα χρόνια πριν το καταλάβω.

Σύμφωνα με διάφορους ακαδημαϊκούς, γονείς και γενικούς κριτικούς του Αη Βασίλη, αυτά ήταν εννέα μακρά χρόνια ψεύδους που θα μπορούσαν να βλάψουν την ανάπτυξη και τη σχέση μου με τους γονείς μου.

Ο Άγιος Βασίλης παραμένει μια αμφιλεγόμενη φιγούρα μεταξύ πολλών επιστημόνων και γονέων. Υπάρχουν αμέτρητα βιβλία σχετικά με το θέμα, συμπεριλαμβανομένων των Μύθων που έκλεψαν τα Χριστούγεννα, η οποία ισχυρίζεται ότι ο μύθος του Αη Βασίλη είναι κακός για τα παιδιά. Το κύριο επιχείρημα είναι, όπως είναι λογικό, ότι το να λέτε στα παιδιά για μια μαγική φιγούρα που δίνει δώρα σε παιδιά σε όλο τον κόσμο την παραμονή των Χριστουγέννων είναι ένα ψέμα. Αυτό το ψέμα μπορεί να υποστηρίζεται από καλές προθέσεις, αλλά δεν παύει να είναι ένα ψέμα, που αναπόφευκτα θα αποκαλυφθεί κάποια στιγμή κατά την ανάπτυξη ενός παιδιού. Η ανακάλυψη της αλήθειας μπορεί να είναι τραυματική για ένα παιδί, όπως υποστηρίζει αυτό το επιχείρημα, και θα δώσει το μήνυμα στα παιδιά ότι δεν μπορούν να εμπιστευτούν αυτά που τους λένε οι γονείς τους. Επιπλέον, το ψέμα για να ενθαρρύνουμε την καλή συμπεριφορά στα παιδιά είναι χειραγωγικό και παροτρύνει τα παιδιά να συμπεριφέρονται σωστά για λάθος λόγους.

Υπάρχουν κάποια στοιχεία ότι οι ανταμοιβές (όπως τα δώρα των Χριστουγέννων) υπονομεύουν τα κίνητρα των παιδιών. Έτσι, ίσως το να βασιστείτε στον Αη Βασίλη για να προωθήσετε την καλή συμπεριφορά, δεν είναι η καλύτερη στρατηγική εάν θέλετε τα παιδιά σας να είναι καλά όλο το χρόνο. Αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι η ανακάλυψη της αλήθειας για τον Αη Βασίλη είναι τραυματική για τα παιδιά – ή ότι οδηγεί σε θέματα εμπιστοσύνης μεταξύ των παιδιών και των γονέων τους.

Ναι, ο μύθος του Αη Βασίλη είναι ένα ψέμα και όλα τα παιδιά τελικά θα μάθουν την αλήθεια. Οι έρευνες στο θέμα αυτό υποδηλώνουν ότι τα παιδιά έχουν την τάση να καταλαβαίνουν την αλήθεια για τον Άγιο Βασίλη μόνα τους γύρω στην ηλικία των επτά – στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν υπάρχει μεγάλη ένδειξη σύμφωνα με την οποία γονείς ομολογούν με ντροπή την αλήθεια στα ανατριχιασμένα και απογοητευμένα παιδιά τους – οι αντιδράσεις των παιδιών είναι γενικά θετικές.

Η δική μου μνήμη του να βρω την αλήθεια για τον Άγιο Βασίλη είναι σύμφωνη με αυτές τις έρευνες – ήταν λιγότερο σαν μια τραυματική αποκάλυψη και περισσότερο σαν να λύνεται ένα παζλ. Συγκέντρωσα όλα τα στοιχεία στο μυαλό μου: Κάποια παιδιά στην τάξη μου λένε ότι δεν υπάρχει ο Αη Βασίλης. Γιατί τότε αυτός έρχεται στο σπίτι μου και όχι στα δικά τους; Αλλά αν δεν υπάρχει Αη Βασίλης, πώς θα μπορούσαν οι γονείς μου να κρύψουν όλα αυτά τα δώρα από μένα; Αυτή η λογική οδήγησε σε μια αποστολή έρευνας στο υπόγειο και στη σοφίτα μου, που τελικά οδήγησε στην ανακάλυψη μιας κούκλας και ενός φορτηγού που η μητέρα μου δεν είχε ακόμη τυλίξει. Είχα λύσει το μυστήριο–και ήταν καλό που το κατάλαβα μόνη μου. Κράτησα μάλιστα και προσωπείο για την πίστη μου στον Άγιο Βασίλη για ένα ακόμη χρόνο, για να δώσω στους γονείς μου περισσότερο χρόνο να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι το κοριτσάκι τους είχε ξεπεράσει την αγαπημένη φαντασίωση της παιδικής της ηλικίας.

Αλλά η φαντασία γενικά είναι ένα φυσιολογικό και υγιές μέρος της ανάπτυξης των παιδιών. Τα παιδιά δαπανούν μεγάλο χρονικό διάστημα προσποιωντας, ιδίως μεταξύ των πέντε και των οκτώ ετών. Επίσης, εκτίθενται συνεχώς σε μέσα όπου τα ζώα μπορούν να μιλήσουν, οι άνθρωποι μπορούν να πετάξουν και τα αντικείμενα να εμφανίζονται ως δια μαγείας από το πουθενά. Γιατί μια ομάδα ιπτάμενων ταράνδων πρέπει να είναι πιο φανταστική από ένα ποντίκι που μιλάει ή έναν χιονάνθρωπο που τραγουδά; Παρόλο που η μαγεία στη σκέψη μειώνεται μεταξύ των ηλικιών των επτά και των εννέα (περίπου την ίδια ηλικία κατά την οποία τα περισσότερα παιδιά εγκαταλείπουν τον μύθο του Άη Βασίλη), δεν εξαφανίζεται για πάντα: Μερικές φορές κι εμείς οι ενήλικες χρειαζόμαστε μια μικρή μαγεία στη ζωή μας, όταν υποκύπτουμε στις προκαταλήψεις μας, όταν απολαμβάνουμε τον ενθουσιασμό των “στοιχειωμένων” σπιτιών και όταν απαγγέλουμε προσευχές σε αγαπημένους μας που έχουν πεθάνει.

Πώς τελικά μαθαίνουν τα παιδιά να διακρίνουν τη φαντασία από την πραγματικότητα; Τις περισσότερες φορές στηρίζονται σε αυτό που λένε άλλοι – αυτό που αποκαλούν οι ερευνητές ‘μαρτυρία.’ Τα παιδιά πρέπει να βασίζονται στη μαρτυρία των γονέων τους επειδή έχουν ακόμα πολλά να μάθουν για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος. Στηρίζονται επίσης σε αποδεικτικά στοιχεία για να υποστηρίξουν αν κάτι είναι γεγονός ή μυθοπλασία. Σε πολύ μικρή ηλικία, όλες οι μαρτυρίες (π.χ., τι λένε οι γονείς) και στοιχεία (π.χ. παιχνίδια κάτω από το δέντρο, εξαφάνιση μπισκότων και γάλακτος) δείχνουν την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη. Σε κάποιο σημείο, τα παιδιά αρχίζουν να αποκτούν τόσο μαρτυρία όσο και αποδεικτικά στοιχεία που έρχονται σε αντίθεση με αυτή την πεποίθηση, είτε από την συζήτηση με τους φίλους τους, είτε από τη γνώση της φυσικής του τι είναι δυνατό και αδύνατο. Θα αμφισβητήσουν τα παλιά στοιχεία, θα αναζητήσουν νέα στοιχεία και τελικά θα ανακαλύψουν μόνοι τους ότι ο Αη Βασίλης δεν είναι πραγματικός.

Μερικοί από εμάς δεν προσκαλούμε τον Άγιο Βασίλη στα σπίτια μας επειδή δεν γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα, ή επειδή επιλέγουμε άλλες παραδόσεις στις γιορτές. Άλλοι αγκαλιάζουν τον Αη Βασίλη χωρίς οποιαδήποτε θρησκευτική χροιά και άλλοι συνδυάζουν τον Αη Βασίλη με τη σκηνή της γέννησης. Ό, τι κι αν αποφασίσετε, το να πείτε στα παιδιά την αλήθεια για τον Αη Βασίλη είναι απίθανο να τα βλάψει ή να βλάψει τη σχέση σας. Για μένα, ο μύθος του Άγιου Βασίλη ήταν ένα συναρπαστικό μέρος της παιδικής μου ηλικίας, το οποίο προσέθετε ένα μαγικό συναίσθημα στην εποχή των γιορτών – ένα συναίσθημα που μου λείπει εδώ και αρκετό καιρό. Τώρα που διανύουμε τα δεύτερα Χριστούγεννα με ένα δικό μας πια παιδί, έχω διαπιστώσει ότι η μαγεία του Άγιου Βασίλη επέστρεψε ξαφνικά. Μερικές φορές ακόμη και οι ενήλικες χρειάζονται λίγη μαγεία στη ζωή τους και είμαι ενθουσιασμένη που η μαγεία του Αη Βασίλη είναι πίσω στη δική μου ζωή για πρώτη φορά μετά από περισσότερα από 25 χρόνια.

Απολαύστε λοιπόν τη μαγεία της περιόδου των γιορτών, όπως και να επιλέξετε να τις γιορτάσετε.

LoBue, Vanessa, Ph.D. – Why It’s OK for Kids to Believe in Santa Claus… and what really happens when they figure out the truth.