2 Δεκεμβρίου 2023
Ας μιλήσουμε για τις παιδικές φοβίες
Ανάγνωση σε 3′
Τα παιδιά, από την ηλικία των 2 ετών και πάνω, αρχίζουν να καταλαβαίνουν όλο και περισσότερα πράγματα για τον κόσμο γύρω τους. Το μυαλό τους κάθε μέρα γεμίζει με πληροφορίες, τις οποίες απορροφούν αμέσως και στη συνέχεια προσπαθούν να επεξεργαστούν.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία όμως, τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα και με άγνωστα και “περίεργα” πράγματα που μπορούν πολύ εύκολα να τους προκαλέσουν το συναίσθημα του φόβου. Ο φόβος αυτός μπορεί να εκδηλωθεί και κατά τη διάρκεια του ύπνου και να πάρει είτε τη μορφή εφιάλτη ή ακόμα και νυχτερινού τρόμου.
Για παράδειγμα, ένα μικρό παιδί μπορεί να αντιδράσει έντονα στη θέα ενός περιστεριού που πετάει προς εκείνο. Εάν το πάρετε αγκαλιά, του εξηγήσετε τι συνέβη και το καθησυχάσετε, το παιδί θα μπορέσει να το επεξεργαστεί και να ξεπεράσει το φόβο του. Την επόμενη φορά που θα δει ένα περιστέρι, η αντίδραση του παιδιού αναμένεται να είναι πιο ήρεμη και φυσιολογική.
Τι γίνεται, όμως, όταν ένα παιδί εκδηλώνει φόβο που ξεπερνάει τα όρια του αναμενόμενου;
Κάτι τέτοιο σημαίνει πως, ως βιολογική αντίδραση, το παιδί ανεβάζει γρήγορα τους χτύπους της καρδιάς, ιδρώνει, δε μπορεί να συγκεντρωθεί και αναστατώνεται σε τέτοιο βαθμό που το πιάνει πανικός.
Αποτέλεσμα είναι να αρνείται πεισματικά να ξαναπάει στα ίδια μέρη που έχει δει περιστέρια και δημιουργεί, ορισμένες φορές ακούσια, δικαιολογίες όπως πόνο στην κοιλιά ή στο κεφάλι κτλ.
Όλα αυτά, συμβαίνουν γιατί το παιδί έχει φοβία με τα περιστέρια. Η φοβία είναι μια εσωτερική αγχώδης διαταραχή, πολύ πιο σοβαρή από το φόβο. Οι φοβίες προκαλούνται από κάποιο συμβάν που έχει κατορθώσει να ριζώσει στο μυαλό του παιδιού και να επηρεάσει τη συμπεριφορά του.
Πώς έφτασε,όμως, αυτή η φοβία στο παιδί;
Η πιο συνήθης αιτία για να εμφανίσει ένα παιδί μία φοβία είναι ένα ισχυρό συμβάν που θα του αφήσει τραύμα και θα το ακολουθεί στη μετέπειτα ζωή του. Ένα απλό παράδειγμα, είναι να βρεθεί εγκλωβισμένο σε ένα χώρο μόνο του για πολλές ώρες και κατά συνέπεια να εμφανίσει κλειστοφοβία. Η πιο σημαντική, όμως, αιτία για να εμφανίσει ένα παιδί μία φοβία είναι η μετάδοση της από τους γονείς. Δυστυχώς, οι γονείς χωρίς να το κατανοούν “φορτώνουν” στο παιδί τις δικές τους φοβίες είτε λεκτικά είτε μέσω των συναισθημάτων και των αντιδράσεων τους. Για τα μικρά παιδιά, οι γονείς είναι οι ήρωες τους, οι άνθρωποι που δεν κάνουν κανένα λάθος και που αποτελούν πάντα στήριγμα. Είναι ικανά να διαβάσουν την παραμικρή τους κίνηση και να επηρεαστούν από τις αντιδράσεις τους, ακόμα και από ένα βλέμμα τους.
Υπάρχουν δύο τρόποι που μπορούν οι γονείς να μεταδώσουν μια φοβία: Πρώτον, η μη ικανότητα ελέγχου της δικής τους φοβίας που οδηγεί σε αντιδράσεις πανικού. Για παράδειγμα, εάν η μητέρα φοβάται τη θάλασσα, πανικοβάλλεται κάθε φορά που το παιδί προσπαθεί να κολυμπήσει και του δημιουργεί ανασφάλεια και συχνά άρνηση για το νερό. Δεύτερον, η αποδοχή πιθανής φοβίας του παιδιού και η έντονη ανησυχία του γονιού κάθε φορά που το παιδί την εκδηλώνει. Με αυτόν τον τρόπο, ακόμα κι εάν ένας γονιός δε φοβάται τη θάλασσα, κάθε φορά που το παιδί προσπαθεί να κολυμπήσει και φοβάται, αντιδρά με τέτοιο τρόπο που δημιουργεί στο παιδί την αίσθηση ότι ο φόβος του έχει υπόσταση.
Οι φοβίες δεν περνάνε στα παιδιά μέσω DNA, αλλά επίκτητα, μέσω της καθημερινότητας, των αντιδράσεων και της συμπεριφοράς των γονιών. Εάν, λοιπόν, ένας γονιός διαπιστώσει ότι το παιδί του εμφανίζει μια έντονη φοβία, η οποία φαίνεται να αντέχει στο πέρασμα του χρόνου και να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την συμπεριφορά του, θα πρέπει να αναζητήσει βοήθεια. Σε αυτό το σημείο, οι αιτίες που προκάλεσαν τη φοβία δεν έχουν σημασία. Τώρα, σημασία έχει ο έλεγχος της φοβίας και η αντιμετώπισή της. Η έγκαιρη παραδοχή και διάγνωση θα βοηθήσει πολύ το παιδί και θα του δώσει μια καλύτερη βάση για το μέλλον.
Οι γονείς, πρέπει να θυμούνται ότι ένα παιδί που μεγαλώνει σε ένα ήρεμο και ζεστό οικογενειακό περιβάλλον, που συνεχώς ενθαρρύνεται να παίρνει πρωτοβουλίες και στηρίζονται οι προσπάθειές του, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνει ένα δυνατό παιδί με αυτοεκτίμηση και να μην αναπτύξει κάποια φοβία.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, εάν τα πράγματα εξελιχθούν διαφορετικά, χρειάζεται ψυχραιμία καθώς όλα είναι αντιμετωπίσιμα!