8 Μαρτίου 2024
Triggers: Όταν ένα παλιό μας βίωμα πυροδοτεί υπερβολικές αντιδράσεις
Ανάγνωση σε 4,5′
Ανακαλώντας στη μνήμη μας ή διαβάζοντας για το μηχανισμό λειτουργίας των συναισθημάτων, μαθαίνουμε ότι τα δύσκολα συναισθήματά μας, όταν ακούγονται και τα βιώνουμε, χάνουν την δύναμή τους.
Σε αντίθετη περίπτωση, όταν αποσιωπούνται και τα απωθούμε από τη συνείδησή μας, δεν έχουν την ευκαιρία να επεξεργαστούν συνειδητά και να τα ελέγξουμε, με αποτέλεσμα να δυναμώνουν και να θεριεύουν. ‘Ολο αυτό, έχει σαν αντίκτυπο να κουβαλάμε ένα “σακίδιο” στην πλάτη μας γεμάτο συναισθήματα που επειδή δεν νιώσαμε ασφάλεια, δεν τα επεξεργαστήκαμε την στιγμή που τα βιώσαμε. Κάποια από αυτά είναι από το κοντινό παρελθόν και κάποια από την παιδική μας ηλικία.
Όταν αυτό το σακίδιο γεμίσει, ξεκινάμε συνειδητά να αισθανόμαστε άγχος και φόβο, και όταν συμβεί κάτι, πιθανόν άσχετο με το παλιό μας βίωμα, έρχεται η πυροδότηση και στη συνέχεια η έκρηξη. Για να γίνει πιο κατανοητό, πχ, μία γυναίκα περπατάει στο δρόμο και μια άλλη την σκουντάει κατα λάθος, περνώντας, ζητώντας στη συνέχεια συγγνώμη. Εκείνη τη στιγμή, η γυναίκα εκρήγνυται και ξεκινάει να φωνάζει. Θεωρεί πως η πηγή του θυμού της είναι η άλλη γυναίκα. Δεν ισχύει όμως κάτι τέτοιο. Απλά, κάποιο παλιό βίωμα που κάποτε, κάποιος, δεν της έδωσε τον απαιτούμενο σεβασμό, μόλις έκανε την εμφάνισή του με αυτή τη μορφή.
Όλα τα παραπάνω συμπεριλαμβάνονται στη λέξη “trigger.” Ξεκάθαρος ελληνικός όρος δεν υπάρχει. Στην ουσία, το trigger είναι η σκανδάλη, η πυροδότηση, η στιγμή που πυροδοτεί το παλιό βίωμα να εμφανιστεί. Ως έμβια όντα, συνήθως επιλέγουμε ανάμεσα στη φυγή (να μην αντιδράσουμε καθόλου), στη μάχη (να θυμώσουμε και να τσακωθούμε) και στο πάγωμα (να “μουδιάσουμε” το συναίσθημά μας τρώγοντας, βλέποντας οθόνες, κλπ.). Συνήθως, ο θυμός, είναι η επικρατέστερη αντίδραση που έχει ως συνέπεια για παράδειγμα να φωνάζεις και να τιμωρείς το παιδί επειδή δεν μαζεύει τα παιχνίδια του.
Το σώμα προσπαθεί συνεχώς να γιατρευτεί από τα τραύματά του, μόνο του. Ένας τρόπος που κάποιος διαχειρίζεται την ένταση είναι το χασμουρητό ή το δυνατό γέλιο. Το γέλιο είναι λυτρωτικό σε όλες τις περιπτώσεις. Επίσης, το κλάμα, λειτουργεί σαν βαλβίδα αποσυμπίεσης. Όμως, αν κάποιος αντιστέκεται σθεναρά στο να κλάψει, γιατί μπορεί να το θεωρεί αδυναμία, έρχεται ο θυμός να καλύψει αυτό το κενό. Όμως, τα δύσκολα συναισθήματα παραμένουν μέσα του/της και υποβόσκουν. Έτσι, κάποιος, μπορεί να τσακώνεται με το/τη σύντροφό του για να αποφορτιστεί και ν’ ανακουφιστεί από το trigger που εμφανίστηκε. Αν όμως δεν ανακουφιστεί από τα δύσκολα συναισθήματα και τα αποβάλει, η τριβή αναπόφευκτα θα συνεχιστεί.
Το σακίδιο συναισθημάτων στα παιδιά
Σύμφωνα με τον ίδιο μηχανισμό λειτουργεί και το “σακίδιο συναισθημάτων” στα παιδιά. Το παιδί προσπαθεί να δώσει τον καλύτερο του εαυτό στο σχολείο, σε ένα περιβάλλον που δεν αισθάνεται τόσο οικεία όσο στο σπίτι του. Εκεί, τον μάλωσε η δασκάλα γιατί δεν θυμόταν καλά την Ιστορία και μόλις βγήκαν διάλειμμα τα υπόλοιπα παιδιά δεν τον έβαλαν στην ομάδα μπάσκετ επειδή καθυστέρησε στην τουαλέτα. Όλα αυτά τα συναισθήματα που βίωσε το παιδί δεν αντιμετωπίστηκαν και μπήκαν στο “σακίδιο.” Μόλις το παιδί επιστρέφει στο σπίτι και αισθάνεται πια ασφαλές, και η μητέρα το ρωτάει πως πήγε το σχολείο ή του λέει να πλύνει τα χέρια του για το φαγητό, εκείνο εκρήγνυται και ξεκινάνε οι φωνές, Η μητέρα νιώθει ότι της επιτίθεται το παιδί της και ξεκινάει και εκείνη την αντεπίθεση με φωνές και απειλές. Το συναίσθημα του παιδιού δεν “ακούγεται” και έτσι ξαναμπαίνει στο “σακίδιό του” μέχρι να επανεμφανιστεί πάλι.
Αν, βέβαια, η μητέρα γνωρίζει πως να διαχειριστεί την κατάσταση και δεν επιτεθεί στο παιδί, αλλά το αγκαλιάσει και το ακούσει, τα συναισθήματά του θα ακουστούν, τα κλάματα θα αντικαταστήσουν το θυμό και τίποτα δεν θα περάσει στα απωθημένα, αφού το “σακίδιο” θα είναι πια άδειο.
Τελικά ανήκουμε όλοι στην κατηγορία των ανθρώπων με triggers;
Ναι. Κατά την πλειοψηφία ανήκουμε όλοι, εκτός και αν έχουμε κάνει πολύ δουλειά με τον εαυτό μας. Όσο φροντιστικούς και παρόντες γονείς και να είχαμε, πάντα θα υπάρχει κάτι που έχουμε βιώσει το οποίο ήταν υπερβολικό για εμάς και δεν μπορέσαμε να το επεξεργαστούμε αμέσως, με αποτέλεσμα να απωθηθεί.
Πχ. ένας μεγαλύτερος αδερφός στην οικογένειά σου, που στην προσπάθειά του να διαχειριστεί τη ζήλια για το μικρότερο αδερφάκι χτυπάει και φωνάζει, αρκεί για να “παγώσεις” στη θέα του μεγαλύτερού σου γιού που πάει να χτυπήσει την μικρούλα σου για ένα τουβλάκι.
Αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τα triggers
“Παρατήρησε το συναίσθημα
Αλλά αρνήσου να αναλάβεις δράση
Αντ’αυτού, περιέλουσε τον εαυτό σου με αγάπη
Και απλά άφησε τον να το αισθανθεί.”
Το δύσκολο κομμάτι σε αυτό είναι να αντιληφθείς και να κατανοήσεις ότι τώρα δεν βιώνω ένα πραγματικό συναίσθημα, αλλά είναι κάτι από το παρελθόν μου που το προκαλεί όλο αυτό, άρα θέλει και την ανάλογη αντιμετώπιση.
Το παν είναι να αφουγκραστούμε το σώμα μας και το τι έχει να μας πει. Κάνουμε την διαδικασία όσο πιο αργά γίνεται. Μπορεί να ακούγεται λίγο τρομακτικό, αλλά ειλικρινά λειτουργεί πάρα πολύ και αφήνει ένα συναίσθημα λύτρωσης και απελευθέρωσης. Φυσικά, αν για οποιοδήποτε λόγο νιώθετε πίεση, ή ότι είναι κάτι πολύ βαθύ που σας ξεπερνά, να μην διστάσετε να ζητάτε βοήθεια από εξειδικευμένους επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Τα βήματα είναι τα εξής:
- Κάτσε αναπαυτικά, ανέπνευσε βαθιά και προσπάθησε να κρατήσεις σταθερό το κέντρο βάρους σου.
- Προσπάθησε να νιώσεις το ευ ζην και την ασφάλεια. Σκέψου πράγματα για τα οποία είσαι ευγνώμων. Περιέλουσε τον εαυτό σου με αγάπη και φως. Αν σε βοηθά, χρησιμοποίησε mantras, μικρές λέξεις ή φράσεις που σε ηρεμούν, ή μια νοητή εικόνα.
- Τώρα, φέρε στη μνήμη σου το γεγονός που σε τάραξε. Δεν χρειάζεται να το συνδέσεις με το παλιό σου βίωμα. Μπορεί να μην κατανοήσεις ποτέ ποια ήταν τελικά αυτή η παλιά εμπειρία που πυροδότησε το συμβάν. Κράτησε την προσοχή σου στο σώμα σου. Παρατήρησε τις αντιδράσεις του σώματός σου. Μείνε συγκεντρωμένος/η εκεί και ταυτόχρονα ανάπνευσε βαθιά. Εστίασε στην αντίδρασή σου. Αν θέλεις να παγώσεις το συναίσθημά σου τρώγοντας, μην το κάνεις. Αν θέλεις να μαλώσεις με κάποιον, αγνόησέ το. Προσπάθησε να αντισταθείς σε αυτές τις παρορμήσεις. Αν θέλεις να σηκωθείς να ελέγξεις το κινητό σου, μην το κάνεις. Συνέχισε να αναπνέεις, αγκάλιασε τον εαυτό σου και πες του ότι θα τα καταφέρεις. Θα το διαχειριστείς με επιτυχία! Αν χρειαστεί, επέστρεψε στο βήμα 1 και 2.
Αυτό ήταν. Τα κατάφερες! Κάθε φορά τώρα που θα βιώνεις αυτό το συναίσθημα δεν θα έχει την ίδια δύναμη πια. Τώρα μπορείς να νιώθεις συμπόνοια για τον εαυτό σου και για το παιδί σου και να ’αντιμετωπίζεις αλλιώς τα ζητήματα που προκύπτουν, γιατί έχεις νιώσει συμπόνοια και για το παιδί που ήσουν εσύ κάποτε.
Η αντιμετώπιση των triggers είναι μια διαρκής πρόκληση σε όλη μας τη ζωή, γιατί δεν προέρχονται μόνο από την παιδική μας ηλικία, αλλά και από την καθημερινή ζωή. Κάθε φορά που θα αντιμετωπίζονται, θα γίνεται ένα βήμα προς την καλυτέρευση της καθημερινότητας. Και το πιο σημαντικό από όλα είναι ότι είσαι πλέον έτοιμος/η να καλοσωρίσεις κάθε μεγάλο συναίσθημα.