Λογικές συνέπειες: ένα χρήσιμο εργαλείο αν χρησιμοποιηθεί σωστά

Λίγο καιρό πριν, είχα φωνάξει στον γιο μου, που εκείνη την εποχή ήταν 1,5 έτους, επειδή έβγαζε το χώμα από τις γλάστρες στο σαλόνι για να παίξει, και φυσικά, την ώρα που τού φώναζα, με κοιτούσε με ένα άδειο βλέμμα σαν να έλεγε από μέσα του: ‘αυτή πρέπει να ήρθε από τον Άρη’. Εκτός του ότι απεχθανόμουν τον εαυτό μου που φώναζα υστερικά, δεν ήταν καν αποτελεσματικό, γιατί δε σταμάτησε να το κάνει. Αυτό το βλέμμα όμως με είχε κάνει να σκεφτώ ότι.. δε γίνεται.. πρέπει να υπάρχει κάποιος άλλος τρόπος.

Και να! Τελικά τον είχα βρει!

Είχα έναν ενθουσιασμό σαν να είχα ανακαλύψει ένα καλά κρυμμένο μυστικό! Έμοιαζε λογικό, και απέκλειε κάθε είδους επιβλητική συμπεριφορά όπως αυτές που είχα συνηθίσει σαν παιδί. Ξεκίνησα να το κάνω πράξη την ίδια μέρα. Νομίζω πως από εκείνη τη μέρα, δε χρειάστηκε να ξαναφωνάξω στον γιο μου, ούτε και στην κόρη μου που ήρθε 6 μήνες μετά.

Ο πήχης της ανοχής μου για την τυπική παιδιάστικη συμπεριφορά είναι ομολογώ αρκετά χαμηλότερα από τον μέσο γονιό, κάτι που με έχει βοηθήσει πολύ στο να αντιμετωπίσω τα γλυκά μου αγγελούδια όταν παρεκτρέπονται, αλλά και πάλι, νομίζω ότι δε θα μπορούσα να το έχω καταφέρει τόσο ανώδυνα χωρίς τις “συνέπειες.”

Δεν είναι ότι δεν θυμώνω και δεν γίνομαι ηφαίστειο κάποιες φορές με τη συμπεριφορά τους, απλώς, σε κάθε δυσκολία που συναντώ, παραμένω ήρεμη, και αντί να εκραγώ, μπαίνω σε σκέψεις: τώρα ποια είναι η κατάλληλη συνέπεια;

Ας γίνω λίγο πιο συγκεκριμένη.

Τρώνε στο τραπέζι της τηλεόρασης και γεμίζει ψίχουλα ή ‘ξεχνούν’ να μαζέψουν το πιάτο τους μετά; Κανένα πρόβλημα! Αν δεν μαζεύουν την ακαταστασία που δημιουργούν εκεί, απλώς δεν μπορούν να τρώνε στο τραπέζι της τηλεόρασης.

Παίζουν στο σαλόνι με αποτέλεσμα αυτό να μοιάζει με παιδότοπο; Κανένα πρόβλημα! Αφού δεν απομακρύνουν τα παιχνίδια τους από το σαλόνι, τότε δε μπορούν να παίζουν εκεί.

Ενοχλούν τον κόσμο στο σούπερ μάρκετ; Κανένα πρόβλημα! Την επόμενη φορά κανονίζω να πάω μόνη μου, χωρίς παιδιά.

Με το ένα και με το άλλο, το “Κανένα Πρόβλημα!” έγινε τρόπος ζωής για όλους μας.

Στην αρχή φυσικά, δεν έλειψαν και οι αναποδιές, κάτι που με έκανε να ανατρέχω ξανά και ξανά σε αυτό που είχα διαβάσει αρχικά για να τσεκάρω αν το κάνω σωστά. Και να που πάντα υπήρχαν περιθώρια βελτίωσης! Γιατί η χρήση των συνεπειών είναι μία φανταστική συνήθεια όταν μεγαλώνεις μικρά παιδιά, αλλά για να είναι αποτελεσματική, θέλει πολύ προσοχή.

Η χρυσή τομή ανάμεσα στην επιτυχία και στην αποτυχία, κρυβόταν στον τρόπο μου. Έπρεπε κάθε φορά, με το πιο zen ύφος που μπορούσα να προσποιηθώ, να μιλήσω με γλυκύτητα και χωρίς το παραμικρό ίχνος έντασης. Οι λέξεις μου έπρεπε να επικοινωνούν στο παιδί ότι είναι στον έλεγχό του να λύσει το πρόβλημα, και όχι ότι πρέπει να κάνει αυτό που του λέω εγώ. Ντε και καλά.

Ας πούμε: ‘Λυπάμαι αγάπη μου, αλλά αφού δε το μαζεύεις μετά το φαγητό, δε μπορείς να φέρνεις το πιάτο σου στο τραπέζι της τηλεόρασης.’ ‘Αύριο μπορείς να δοκιμάσεις ξανά.’

(Αν είναι επιθετικό στην παιδική χαρά) ‘Αγάπη μου δε χτυπάμε, πονάει! Αφού δεν έχεις όρεξη να παίξεις σήμερα, θα πάμε σπίτι. Μπορούμε να έρθουμε πάλι αύριο.’

(Αν κάνει πολύ θόρυβο) ‘Αγάπη μου κάνεις πολύ θόρυβο και είναι πολύ ενοχλητικό, θέλεις να πας μόνος σου στο δωμάτιό σου ή να σε πάω εγώ; Όταν είσαι έτοιμος να παίξεις ήσυχα μπορείς να έρθεις πάλι.’

Και συνεχίζω τη δουλειά μου χωρίς περαιτέρω σχόλια. Στις αντιδράσεις, που είναι έντονες καμιά φορά, παραμένω ψύχραιμη και περιμένω να περάσει η μπόρα. Ή παίρνω το παιδί μου μια σφιχτή αγκαλιά, ή το γυρίζω στο αστείο και προσπαθώ να το κάνω να σκάσει στα γέλια αν το σηκώνει η κατάσταση.

Η εμπειρία μέχρι στιγμής μού έχει δείξει ότι αν μία συνέπεια που θέτω στα παιδιά μου είναι λογική, τότε την αποδέχονται χωρίς αντιδράσεις. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται ένα κρίσιμο πραγματάκι: η συνέπεια να έχει άμεση σχέση με τη συμπεριφορά. Αν τους πω ότι επειδή δεν μάζεψαν, άρα δε θα δουν παιδικό, όσο και αν εγώ το θεωρώ συνέπεια, τα παιδιά θα το ακούσουν σαν τιμωρία. Στις συνέπειες ανταποκρίνονται, στην τιμωρία αντιστέκονται και  επαναστατούν!

Υπάρχουν φυσικά και οι στιγμές όπου δεν υπάρχει καμία συνέπεια που ταιριάζει, και τότε, απλώς προχωράς. Ή τίθεται θέμα ασφάλειας και εκεί οι συνέπειες δεν έχουν ισχύ. Δε θα αφήσω το παιδί μου να παίζει στο δρόμο με τον κίνδυνο να το χτυπήσει αυτοκίνητο! (η φυσική συνέπεια του να παίζεις στο δρόμο).

Α! Και κάτι ακόμα: οι συνέπειες δεν είναι κάτι μόνιμο. Τα παιδιά πρέπει να έχουν πάντα την ευκαιρία να ξαναδοκιμάσουν, άλλωστε, έτσι εκπαιδεύονται στο να κάνουν το σωστό. Αν αρχίσουν να μαζεύουν τα πιάτα τους κάθε φορά, γιατί να μην τρώνε στο τραπέζι της τηλεόρασης;