12 Δεκεμβρίου 2023
Πώς να ανακτήσουμε τον έλεγχο στο διαιτολόγιο των παιδιών μας
Ανάγνωση σε 5′
Το άρθρο αυτό δεν έχει να κάνει με τη διατροφή και τις σωστές επιλογές φαγητών για τα παιδιά μας. Έχει να κάνει με τη συμπεριφορά μας απέναντι στα παιδιά μας ώστε να μπορέσουμε να ελέγξουμε καλύτερα το τι τρώνε μέσα στην ημέρα χωρίς διαπληκτισμούς, κλάμα, άρνηση ή άλλης μορφής ένταση.
Όλοι οι γονείς ξέρουμε λίγο πολύ τι πρέπει να τρώνε τα παιδιά μας. Ο παιδίατρος ήδη από τη βρεφική ηλικία, μάς δίνει κάποιες βασικές οδηγίες γύρω από τις επιλογές, τη συχνότητα, και τη μορφή που πρέπει να έχει το φαγητό τους. Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε λοιπόν ότι οι σωστές οδηγίες που παίρνουμε ακολουθούνται κιόλας;
Μετά τον πρώτο χρόνο, που τα παιδιά μας αρχίζουν να τρώνε το φαγητό μας όπως το ετοιμάζουμε στο σπίτι, αρχίζουν να αποκτούν ορισμένες προτιμήσεις, και αποκλείουν ένα μεγάλο μέρος τροφών που έτρωγαν σαν μωρά. Το ψάρι, το κρέας, τα βραστά λαχανικά ή τα λαχανικά γενικότερα, οι σούπες κ.ά., μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα και αρχίζουν να ζητούν όλο και περισσότερο τα φαγητά που τους αρέσουν. Κάποια αγαπημένα φαγητά είναι τα μακαρόνια, το ψωμί, το τυρί, η σοκολάτα, τα μπισκότα και τα γλυκά γενικότερα, τα αναψυκτικά κ.ά. Όσο και αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, αυτά τα τρόφιμα συχνά αποτελούν τον κορμό της διατροφής των παιδιών μας, αφήνοντας πολύ λίγο χώρο για κανονικό φαγητό.
Η παγίδα της ευκολίας
Συχνά ως γονείς επαναπαυόμαστε, και ετοιμάζουμε όλο και περισσότερο φαγητά που ξέρουμε ότι τα παιδιά μας θα φάνε εύκολα και χωρίς αντιρρήσεις. Έτσι όμως, δεν τους προσφέρουμε μία μεγάλη ποικιλία φαγητών που είναι απαραίτητα για την σωστή τους ανάπτυξη.
Το ότι τα παιδιά έχουν ιδιαίτερες προτιμήσεις, δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να φάνε τα φαγητά που θα θέλαμε. Στη βρεφική ηλικία που δίνουμε στα μωρά ποικιλία τροφών με τακτικές εναλλαγές, τα μωρά γεύονται και απολαμβάνουν το φαγητό χωρίς αντίρρηση (εκτός αν έχουν κάποια ευαισθησία ή αλλεργία όπου επιβάλλεται ο αποκλεισμός κάποιου τροφίμου). Επίσης, όλοι μας ίσως θυμόμαστε ότι σαν παιδιά αντιστεκόμασταν σε πολλά φαγητά τα οποία τώρα απολαμβάνουμε με χαρά.
Πολλοί γονείς, παρόλο που δεν είναι ευχαριστημένοι με τον τρόπο που τρώνε τα παιδιά τους, δικαιολογούν τη στάση τους λέγοντας ότι στα παιδιά τους δεν αρέσει κάποιο φαγητό. Πχ. δεν τρώει λαχανόρυζο; Του φτιάχνουν ένα τοστ. Δε θέλει την κοτόσουπα; Του φτιάχνουν μακαρόνια με τυρί. Δεν τρώει τις φακές; Του δίνουν ένα γιαουρτάκι με φράουλα. Κ.ο.κ. Στο τέλος, η διατροφή του παιδιού βασίζεται σε τροφές που δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες του και σε κάποιες περιπτώσεις ίσως να είναι και ανθυγιεινές.
Είναι εντάξει να το κάνουμε περιστασιακά, αλλά όχι όλη την ώρα
Συντηρώντας ένα σταθερό πρόγραμμα γευμάτων
Ένα παιδί τρώει συνήθως κάθε 3 ώρες. Αυτό μεταφράζεται χοντρικά σε τρία κυρίως γεύματα και δύο σνακ μέσα στην ημέρα. Την ώρα λοιπόν που σερβίρεται το φαγητό, είναι σημαντικό το παιδί να πεινάει. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να τσιμπάει συνεχόμενα ακόμα και αν είναι κάποιο φρούτο ή κάτι που εγκρίνουμε διατροφικά. Αν το παιδί δεν πεινάσει, δε θα φάει φαγητό.
Αν όταν έρθει η ώρα του φαγητού το παιδί αρνείται να φάει αυτό που έχει, δε χρειάζεται να κάνετε κάτι, απλώς αποσύρετε το πιάτο του στο τέλος του γεύματος αφότου σας έχει πει ότι έχει τελειώσει.
Όταν έρθει μετά από λίγο να ζητήσει γάλα και μπισκότα πείτε του ότι το επόμενο γεύμα ή σνακ είναι πχ. στις 5μμ. Όταν σας πει ότι πεινάει τώρα πείτε πχ. ‘λυπάμαι που πεινάς από τώρα και που θα πρέπει να περιμένεις μέχρι το επόμενο γεύμα.’ Σε οποιαδήποτε αντίδραση (γκρίνια, κλάμα, επιθετική συμπεριφορά) μείνετε αμετακίνητοι. Το παιδί θα εκφράσει τη δυσαρέσκειά του όπως είναι φυσικό, αλλά αν δει ότι είστε αποφασισμένοι, σύντομα θα το δεχτεί. Μιλήστε του με ενσυναίσθηση κατανοώντας τη δυσκολία του για να το βοηθήσετε να την ξεπεράσει. Πείτε του ‘το ξέρω ότι είναι δύσκολο να περιμένεις… να σου κόψω ένα φρουτάκι μέχρι τότε;’
Μην πέσετε στην παγίδα να του πείτε ότι αν δεν φάει το φαγητό που έχει, θα πεινάσει μέχρι το επόμενο γεύμα
Αυτό είναι απειλή, ακούγεται εκδικητικό, και στα μάτια του παιδιού μοιάζει με τιμωρία. Η φυσική συνέπεια του να μην φας είναι να πεινάσεις. Αφήστε στο παιδί την επιλογή του αν θα φάει ή όχι. Δεν είναι δική σας υπόθεση.
Το πιο πιθανό είναι όταν φτάσει η ώρα του φαγητού να φάει με όρεξη αυτό που θα του προσφέρετε. Σε κάθε γεύμα να έχετε μία ποικιλία τροφών ώστε το παιδί να μπορεί να φάει κάτι που εγκρίνετε ακόμα και αν απεχθάνεται το κυρίως φαγητό. Πχ. αν δεν τρώει αγκινάρες, έχετε λίγη φέτα, ελιές και ψωμί στο τραπέζι, μία σαλάτα κτλ. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει να φάει κανονικά ακόμα και αν δεν θέλει καθόλου κάποιο φαγητό. Είναι λίγα όμως τα φαγητά που θα αποκλείσει εντελώς από το διαιτολόγιό του.
Μπορεί να ακούγεται βάρβαρο το να αφήσουμε ένα παιδί να πεινάσει, όμως δεν θα πάθει τίποτα για λίγη ώρα. Και μπορούμε πάντα να του δώσουμε κάτι υγιεινό όπως ένα φρούτο για να απαλύνουμε τη δυσφορία του.
Αν ακολουθήσετε την παραπάνω τακτική 2 ή 3 φορές, το παιδί θα καταλάβει ότι αν δεν φάει την ώρα του φαγητού, θα πρέπει να περιμένει μέχρι το επόμενο γεύμα.
Καθώς η πείνα είναι μία φυσική ανάγκη και δε μπορούμε να την αγνοήσουμε, προσπαθήστε αυτά που δίνετε στο παιδί, όταν είναι εκτός της ώρας του φαγητού, να είναι πράγματα που εγκρίνετε. Μερικά παραδείγματα είναι τα φρούτα, οι ξηροί καρποί για παιδιά πάνω από 3 ετών, τα αποξηραμένα φρούτα, το άσπρο γιαούρτι με μέλι, το αβοκάντο με μέλι, κ.ά.
Περιορίζοντας τα γλυκά
Γλυκά μπορείτε να προσφέρετε μετά το φαγητό ή την ώρα των σνακ πάντα με μέτρο. Το γλυκό είναι η χαρά του παιδιού και είναι κρίμα να του τη στερήσουμε. Πρέπει όμως να έχουμε τον τρόπο να ελέγχουμε το πόσα γλυκά τρώει, διαφορετικά, δεν είμαστε δίκαιοι απέναντι στο παιδί μας. Το παιδί δεν μπορεί ακόμα να καταλάβει πράγματα που εμείς ήδη ξέρουμε όπως το ότι η ζάχαρη ή άλλα γλυκαντικά επιβαρύνουν την υγεία μας και παχαίνουν. Επίσης, δεν μπορεί να καταλάβει ότι χρειάζεται το καλό φαγητό για να τρέφεται σωστά, να παίρνει τις απαραίτητες βιταμίνες και να έχει καλή υγεία. Εφόσον δε μπορούμε να του το εξηγήσουμε αυτό και να το καταλάβει, θα πρέπει να ελέγξουμε το τι τρώει με άλλους τρόπους, όπως παραπάνω.
Όταν το παιδί ζητήσει κάτι γλυκό ή κάτι ακατάλληλο σε ώρα που δεν πρέπει να φάει, πείτε του ευγενικά ‘όχι τώρα’ και μείνετε στην απόφασή σας χωρίς να μπείτε σε εξηγήσεις. Μην επιχειρηματολογείτε και μην προσπαθήσετε να παρηγορήσετε το παιδί. Τα λόγια είναι περιττά.
Αν τις πρώτες φορές που θα ακούσει όχι η αντίδραση του παιδιού είναι υπερβολική, σύντομα θα αρχίσει να καταλαβαίνει ότι το όχι σημαίνει όχι και δεν θα προσπαθεί να σας ‘λυγίσει.’ Θα ξέρει ότι είναι ανώφελο.
Το παιδί θα κάνει ό,τι κάνουμε και εμείς
Ίσως το σημαντικότερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για να καλλιεργήσουμε στα παιδιά μας μία υγιή σχέση με το φαγητό, είναι οι δικές μας διατροφικές συνήθειες. Αν ελέγχουμε με ευλάβεια ότι το παιδί μας τρώει σωστά, τις ώρες που πρέπει και τις τροφές που πρέπει και εμείς από την άλλη τρώμε πρόχειρα και ό,τι πιο γρήγορο και ανθυγιεινό υπάρχει, δε θα μπορέσουμε να καταφέρουμε και πολλά. Στις ίδιες γραμμές, αν τρώμε σωστά και έχουμε μία αδυναμία πχ. για τα αναψυκτικά, δεν είναι δίκαιο το παιδί μας να μην μπορεί να τα αγγίξει. Σε αυτή την περίπτωση, όταν ανοίξετε ένα αναψυκτικό με το φαγητό σας, βάλτε και στο παιδί σας δύο γουλιές αν το θέλει. Να θυμάστε: η δική μας συμπεριφορά και οι δικές μας συνήθειες είναι ο πιο δυνατός και ακλόνητος οδηγός για τα παιδιά μας. Οι πράξεις μας είναι πιο δυνατές από οποιαδήποτε λόγια.