Ασφαλής δεσμός: Τι πρέπει να γνωρίζουμε όλοι οι γονείς

Όλοι οι άνθρωποι είμαστε προγραμματισμένοι να συνδεόμαστε με τους άλλους. Ανάλογα με το βαθμό της σύνδεσης με τον κύριο φροντιστή μας τον πρώτο καιρό της ζωής, αναπτύσσουμε ασφαλή ή ανασφαλή δεσμό. Όλα εξαρτώνται από το κατά πόσο ανταποκρίνεται ο γονιός στις ανάγκες του μωρού. Τον  πρώτο χρόνο της ζωής οι ανάγκες του παιδιού είναι βιολογικές, πχ, ύπνος, φαγητό, πιθανή δυσκοιλιότητα, κολικοί, αλλά και ψυχολογικές, πχ, η ανάγκη για σωματική εγγύτητα, για τη μυρωδιά της μητέρας του, για ασφάλεια. 

Όσο πιο αποκριτικός είναι ο γονιός στις  ανάγκες του παιδιού, τόσο περισσότερο αισθάνεται το παιδί ασφάλεια, συμπεραίνει ότι αξίζει να το αγαπούν, και αυξάνεται η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμησή του. Όσο ο γονιός απορρίπτει τις ανάγκες του μωρού, δεν τις καλύπτει, τόσο το παιδί αισθάνεται παραμελημένο, ότι δεν έχει αξία, και συσσωρεύει θυμό. 

Σε μια πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη στην Αγγλία, το 60% των παιδιών είχε αναπτύξει ασφαλή δεσμό. Το υπόλοιπο 40% είτε ήταν αγχωμένα για το αν ο γονιός τους θα ανταποκριθεί στις ανάγκες τους, είτε το είχαν ως δεδομένο ότι οι ανάγκες τους δεν θα καλυφθούν, σε σημείο που είχαν σταματήσει να τις εκφράζουν μάλιστα. 

Ο σημαντικότερος παράγοντας ώστε ένα μωρό να αναπτυχθεί σε ένα νήπιο και μετέπειτα σε ένα παιδί και έναν ενήλικα που νιώθει ασφάλεια, είναι το κατά πόσο έχουν ακουστεί οι ανάγκες και τα συναισθήματά του. Ο θηλασμός, η συγκοίμηση καθώς και το να “φοράμε” το μωρό σε σλίνγκ είναι πολύ βοηθητικά για μητέρα και μωρό. Αν, όμως, τίποτα απ’ όλα αυτά δεν μπορεί να γίνει, πάλι υπάρχει τρόπος να απαντάς στα συναισθήματα του παιδιού, με το να είσαι παρούσα/ών! 

Γιατί δίνει στο παιδί την αίσθηση ότι αξίζει να αγαπηθεί. Από τη στιγμή που ο σημαντικότερός του άλλος, η μητέρα  του, το λατρεύει, τότε είναι άξιο να λατρευτεί και να αγαπηθεί από τον οποιοδήποτε. Επίσης, μαθαίνει την εμπιστοσύνη. Ο κόσμος είναι ένα ασφαλές μέρος όπου οι ανάγκες του ακούγονται. Όπως έχει αποδειχθεί επιστημονικά, κάθε φορά που βιώνουμε μια εμπειρία, ο εγκέφαλός μας επαναπρογραμματίζεται. Γι’αυτό το λόγο, τα παιδιά που αναπτύσσουν ασφαλή δεσμό έχουν εγκεφάλους που είναι προγραμματισμένοι για εμπιστοσύνη, ασφάλεια, σύνδεση και αυτοπεποίθηση. 

Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα παιδιά που οι ανάγκες τους δεν ικανοποιούνται, και απαντούν στον κόσμο με αρνητικής χροιάς συναισθήματα: με επιφυλακτικότητα, καταστροφολογώντας και αποζητώντας αγάπη και προσοχή. Πολλές φορές αυτό ισχύει διαγενεακά. Ένας γονιός που δεν ανέπτυξε ασφαλή δεσμό στην παιδική του ηλικία, δεν ήταν συναισθηματικά διαθέσιμος και στην ενήλική του ζωή, άρα δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί σωστά ή και καθόλου στις ανάγκες του μωρού του. 

Τα καλά νέα είναι ότι ακόμα και αν δεν κατάφερες ως παιδί να αναπτύξεις ασφαλή δεσμό, μπορείς ως ενήλικας και κάνοντας αρκετή δουλειά με τον εαυτό σου, να μάθεις να αγαπάς άνευ όρων και να κάνεις επανορθωτικές εμπειρίες για το παρελθόν ώστε να “γιατρευτείς” και να καλύψεις αποτελεσματικά όλες τις ανάγκες των παιδιών σου. Αυτό σίγουρα επιτυγχάνεται με προσωπική προσπάθεια αλλά και με τη βοήθεια ειδικού όπου χρειαστεί. 

Πολύ απλά. Κάνοντας 3 πολύ απλές ερωτήσεις στον εαυτό σου: 

1. Το παιδί μου απευθύνεται σε εμένα όταν είναι αγχωμένο; 
2. Το παιδί μου απευθύνεται σε εμένα όταν είναι θυμωμένο; 
3. Το παιδί μου απευθύνεται σε εμένα όταν είναι φοβισμένο; 

Αν η απάντηση είναι ναι, τότε όλα βαίνουν καλώς, Αν πάλι είναι όχι, τίποτα δεν είναι οριστικό και καταστροφικό. Απλά, χρειάζεται λίγη προσπάθεια και τα κατάλληλα εργαλεία για να αντιστραφεί η κατάσταση. 

Και σε καμία περίπτωση μην κατηγορείτε τον εαυτό σας. Όπως στην καθημερινότητά μας, έτσι και εδώ, η κατάσταση δεν είναι μόνο άσπρο-μάυρο. Υπάρχουν και υποκατηγορίες που μπορεί να υπάγεται η δική σας περίπτωση. Μπορεί να έχουν γίνει όλα σωστά από μέρους σας αλλά να έχετε ένα πιο “δύσκολο” παιδί που έχει περισσότερες ανάγκες, ή ένα παιδί με αισθητηριακά ζητήματα που χρήζει άλλης αντιμετώπισης. Το σημαντικότερο είναι να έχετε όλη τη γνώση που χρειάζεται για να ενισχύσετε τη σύνδεσή σας με το παιδί καθώς και τη διάθεση να την καλλιεργήσετε.